Boru yer tespit çalışmasında iletken boruların yer tespiti için iletken hatların etrafında kendiliğinden oluşan manyetik alanı bulma prensibi ile çalışan kablo-boru bulma dedektörü kullanılmalıdır. İletken olmayan boruların yer tespiti için ise; yeraltına gönderdiği radyo sinyallerinin farklı yoğunluktaki maddelere çarparak yansıması prensibi ile çalışan yer altı radarı kullanılmalıdır. Kayıp vanaların yeri ise metal dedektörü vasıtası ile tespit edilmelidir. SU KAÇAĞI

Yukarıda bahsi geçen yer tespit çalışmalarının en doğru ve hızlı bir şekilde yapılabilmesi için kullanılacak olan tespit cihazlarının yüksek kalite ve hassasiyette olması şartı mutlaka aranmalıdır.Ayrıca tüm yer tespit çalışması bir GPS cihazı eşliğinde yapılarak yer tespiti yapılan boru ve kayıp vanaların koordinatları kaydedilmelidir.Yer tespitleri yapılan ve koordinatları alınan şebeke boruları ve vana noktalarının koordinatları varsa mevcut pafta ile karşılaştırılarak ve gerekiyorsa pafta üzerinde elektronik ortamda gerekli düzeltmeler ve/veya ilaveler yapılır. Elde mevcut bir pafta yoksa sahada alınan koordinatlarla su kaçak tespiti yapılacak şebekenin yeni bir paftası oluşturulur.

Ana hatlar üzerinde uygun noktalarda ultrasonik debimetre ile Debi ölçümü yapılarak o bölgedeki kaçak miktarı yaklaşık olarak tespit edilir. ÖRNEK: Bir mahalle veya semte su veren ana hat üzerinde ultrasonik debimetre ile Debi ölçümü yapılır. Debi ölçümü yapabilmek için ana hat borusunun yaklaşık 2 çap uzunluğundaki kısmının açıkta olması gerekmektedir. Bunun için varsa vana odaları kullanılabilir veya uygun noktada kazı yapılarak boru açığa çıkarılır. Ölçüm sonucunda elde edilen ortalama Debi ile o borunun beslediği mahalle veya semtte fatura edilen su miktarı üzerinden hesaplanan ortalama Debi mukayese edilerek o bölgedeki su kaçağı miktarı yaklaşık olarak tespit edilir.

Bu aşamada şebekedeki su kullanımının ve çevredeki diğer seslerin (araçlar, yayalar, yakın civarda çalışan makine, ekipman v.b.) minimuma indiği gece yarısı ile şafak vakti arasındaki saatlerde “gürültü kaydediciler” (data logger) 3. maddede tarif edilen bölgede tespit edilen vanalar üzerine sabitlenerek gürültü dinlemesi ve kaydı yaptırılır.Gürültü kaydedicilerin almış olduğu gürültü kayıtları ofiste bilgisayara aktarılmak ve grafiksel olarak analiz edilmek sureti ile su kaçağının olduğu vana aralıkları tespit edilerek pafta üzerinde işaretlenir. İşaretlenen vana aralıkları üzerindeki şu kaçaklarının noktasal olarak tespit edilmesi iki farklı yöntemle gerçekleştirilir.4.Bu yöntemlerden birincisi “korelasyon” dur. Bu yöntemin uygulanabilmesi için o vana aralığındaki boruya ait aşağıdaki verilerin bilinmesi zorunludur:

İkinci “noktasal tespit” yöntemi ise “akustik dinleme mikrofonu” ile boru üzerinde hassas dinleme yapmaktır. akustik dinleme yöntemi korelasyon tekniğinin uygulanamadığı veya bu teknikle tespit edilemeyen su kaçaklarının noktasal tespitinde uygulanır. Bu yöntemde sese duyarlı hassas akustik mikrofonla hat üzerinde belirli mesafe aralıklarında gürültü dinlemesi yapılarak en yüksek ses düzeyinin bulunduğu nokta(lar) tespit edilir. Bu nokta(lar) su kaçağının mevcut olduğu nokta(lar)dır.Yukarıda bahsi geçen su kaçak tespit çalışmalarının en doğru ve hızlı bir şekilde yapılabilmesi için kullanılacak olan su kaçak tespit cihazlarının yüksek kalite ve hassasiyette olması şartı mutlaka aranmalıdır.

Korelasyon ve akustik dinleme yöntemleri ile noktasal tespiti yapılan su kaçak noktaları kazılarak kaçağa neden olan arıza tamir edilir. Tamir için arızanın tipine ve büyüklüğüne bağlı olarak genelde iki yöntem uygulanır.Birinci ve en çok uygulanan yöntem boru çapına uygun “hızlı tamir kelepçesi” ile tamir etmektir. Bu yöntemin en önemli avantajı şebekedeki akışın kesilmesine gerek duymamasıdır.İkinci tamir yönteminde ise kaçak noktasında boru gerekli uzunlukta kesilerek araya (tercihan aynı malzemeden) bir ek parçası monte edilir. Bu yöntemde şebekedeki akışın kesilmesi gerektiği için zorunlu haller dışında tercih edilen bir yöntem değildir.Her iki yöntemde de kaçak noktasında boru etrafının tamamen açılması gerekmektedir. Tamir işlemi tamamlandıktan sonra borunun üzeri kapatılmadan önce tamirin düzgün yapılıp yapılmadığı mutlaka test edilmelidir.